Impact van digitalisering

Voordelen 

Digitalisering binnen het onderwijs heeft zowel positieve als negatieve aspecten. Dankzij adaptieve software kunnen leerlingen op hun eigen tempo leren. Dit maakt het gemakkelijker voor leerkrachten om de voortgang van leerlingen te volgen , en het onderwijs beter af te stemmen op hun behoeften. Bovendien vergroot digitalisering de toegang tot leermiddelen en kan het helpen bij het oplossen van het lerarentekort (Karstens et al., 2022). De ‘digisprong’ in Vlaanderen zorgde voor een significante toename van het aantal computers per leerling, wat de digitale infrastructuur versterkte (Lamote, 2024).

Nieuwe onderwijsmethoden, zoals online onderwijs doorbreken de beperkingen van tijd en plaats. Dit maakt het mogelijk om flexibel te leren, wat een cruciale kans is voor werkenden die hun studies willen voortzetten. Daarnaast leidt digitalisering tot innovatieve leermethodes, waarbij steeds meer leermiddelen buiten traditionele onderwijsinstellingen worden aangeboden, zoals online platforms of bedrijven (Karstens et al., 2022).

 

Digitalisering biedt kansen om de interactie tussen scholen en ouders te verbeteren. Communicatiemiddelen zoals sociale media, e-mail en WhatsApp vergemakkelijkt snelle en flexibele uitwisseling van informatie en feedback. Dit draagt bij aan een betere toegankelijkheid en verhoogt de betrokkenheid van ouders. Voor een succesvolle samenwerking is het essentieel om rekening te houden met zowel de digitale vaardigheden van ouders als hun voorkeuren voor communicatiemiddelen en frequentie. Ook helpt het om heldere doelen te stellen, zoals het onderscheid maken tussen eenrichtingsverkeer (bijv. nieuwsbrieven) en tweerichtingsverkeer (zoals een gesprek). Tot slot is het essentieel om tijd voor digitale communicatie af te bakenen, zodat leerkrachten niet overbelast raken en een gezonde balans tussen hun werk en privéleven kunnen behouden. Door duidelijke afspraken te maken kan digitalisering de relatie tussen de school en ouders aanzienlijk verbeteren (Brummer & Van Den Berg, 2024).

Risico's

Er zijn echter ook risico’s aan verbonden. De effectiviteit van verschillende digitale leermiddelen is nog niet wetenschappelijk bewezen, en het gebruik ervan kan voor leerkrachten meer werk opleveren. Digitalisering vergroot eveneens de ongelijkheid, aangezien leerlingen met een betere thuisomgeving meer voordeel halen uit online onderwijs. Daarnaast vormen privacy- en veiligheidsbedreigingen een probleem, zoals aangetoond door enkele cyberaanvallen op universiteiten. Het verkrijgen van informatie via digitalisering resulteert niet automatisch in kwaliteitsvol onderwijs, dit roept vraagtekens op over de betrouwbaarheid van specifieke online leermiddelen (iBestuur, 2022).

De keerzijde van een gedigitaliseerde school heeft ook invloed op de concentratie en het geheugen van leerlingen, en kan leiden tot fysieke en psychische klachten, zoals: 'tabletnekken' en disconnectieangst (Beenhakker, 2019). 

Een ander belangrijk focuspunt is de sociale impact van digitalisering op kinderen. Het gebruik van digitale apparaten kan de sociale interactie en sociale vaardigheden beïnvloeden, wat zorgen oproept over de sociaal-emotionele ontwikkeling. Vooral tijdens de coronapandemie was deze invloed zichtbaar. Kinderen vormen hun identiteit en sociale relaties in een digitale omgeving, wat een uitdaging is voor hun sociale capaciteiten. Technologie kan leiden tot verminderde empathie, waardoor kinderen kwetsbaarder worden voor cyberpesten en zelfvergelijking op sociale media. Scholen besteden aandacht aan de sociaal-emotionele groei, maar vaak ontbreekt uitleg over hoe deze vaardigheden in digitale interacties moeten worden geïntegreerd (Prothero, 2022). 

Ook het ergonomische aspect van langdurig gebruik van digitale apparaten is een belangrijk aandachtspunt. Steeds meer leerlingen maken gebruik van laptops op school, maar ook in hun vrije tijd neemt het mediagebruik aanzienlijk toe. Het gebruik hier van gebeurd vaak in ongunstige houdingen, wat kan leiden tot allerlei klachten. Zo bleek uit buitenlands onderzoek dat kinderen die meer tijd aan media  besteden vaker last hebben van fysieke klachten. Het is van belang om dit doelgroep bewust te maken rond een goede ergonomische houding. Een school moet om deze reden preventieve maatregelen nemen, zoals het zorgen voor aangepast meubilair, een goede zithouding en het zorgen voor voldoende beweegmomenten (Liantis, 2022).

 

De integratie van 21e -eeuwse vaardigheden, zoals digitale geletterdheid en digitaal burgerschap, vereist veranderingen in het onderwijs. Dit kan een uitdaging vormen voor huidige onderwijssystemen die vaak nog niet genoeg voorbereid zijn op de veranderende vereisten van de digitale wereld (Karstens et al., 2022).

Daarnaast hebben veel Vlaamse leerkrachten moeite om bij te blijven met de nieuwste digitale ontwikkelingen, vooral oudere leerkrachten ervaren hier problemen mee. Deze kloof tussen generaties kan de efficiëntie van digitalisering ondermijnen, vooral door de introductie van nieuwe technologieën zoals ChatGPT (Lamote, 2024). Het is cruciaal dat zowel de overheid als onderwijsinstellingen niet alleen investeren in technologie maar ook in de hulp van leerkrachten en het garanderen van gelijke toegang voor alle leerlingen (Karstens et al., 2022).